Vierde zondag van de Vasten

Misschien is de vraag “waarom dragen katholieke priesters roze gewaden op deze vastenzondag?” niet de grootste zorg van de wereld in deze tijd. Maar die toont een glimp van de angst en de innerlijke en uiterlijke onrust waar de menselijke familie onder lijdt. Vandaag is het gaudete (verheugt u) zondag en roze is de traditionele liturgische kleur voor vreugde.

Wat is er om zo gelukkig te zijn? Niet zo veel, maar er zijn vele soorten van vreugde. Geluk (koester het als je het ervaart) is afhankelijk van uiterlijke omstandigheden of vormen van relaties. Zolang het duurt glippen we gemakkelijk af naar een staat van dankbaarheid waarin we er van uit gaan dat dit geluk blijvend is. En alles wel beschouwd, wat is er blijvend? Vreugde daarentegen is niet afhankelijk van uiterlijke omstandigheden en voorbijgaande toestanden. Ze vloeit onophoudelijk voort uit een oorspronkelijke zuivere bron, uit het zijn zelf. Deze stroom kan niet tegengehouden worden tenzij door onze eigen duistere neiging om het als bronwater te bottelen, het te bezitten, de pure onschuldige realiteit ervan te vervuilen met onze zelfgevormde illusies en hebzucht.

In het begin is niets zo pijnlijk als de overgang van verloren geluk naar pure vreugde.

We zijn ons sinds enkele tientallen jaren bewust dat het ongehoorde materieel geluk, dat we identificeren met overvloed, er gekomen is tegen een onredelijke en onhoudbare prijs. Onze eigen menselijkheid, beschaafdheid en sociale rechtvaardigheid, gezondheid en gemeenschappelijke thuis werden bezoedeld en misbruikt. Maar wat konden we eraan doen? De mensen die de alarmklok luidden werden weggewuifd als dwazen en extremisten. De klagers en zeurders werden een klasse apart, een industrie. Politici maakten deel uit van de machthebbers. Maar stilaan kwamen we tot het besef dat de politiek een masker was voor de macht. Vertrouwen en respect voor politiek en wet, zo noodzakelijk voor gelijk welke vorm van beschaving, kelderden. We zagen een gekozen chaos en een bestuur door barbaren.

De levensvreugde werd langzaamaan overgeheveld en gebotteld in steeds erger wordende graden van oneerlijkheid en surrealistisch egoïsme: de rijkste één percent van de wereldbevolking bezit de helft van de wereldrijkdom – zelfs nu, terwijl we een sociale afstand moeten houden en in quarantaine leven en de meest kwetsbaren ook het meest lijden. Sommigen van deze één percent zijn gulle en goede mensen maar zelfs de slechtsten onder hen beginnen langzaam tot het inzicht te komen dat dit niet realistisch is om te blijven duren. Woede kan zich tegen hen opstapelen – zoals gebeurd is in de passieve agressie van het populisme. Maar hen demoniseren is onbillijk en ook onrealistisch.

In het evangelie van vandaag geneest Jezus een blindgeborene. Zijn leerlingen vroegen hem wie er schuld heeft aan zijn ongeluk, maar hij weigerde een beschuldigende vinger uit te steken. Hij zei dat de genezing op zich betekenisvol was – ze onthulde de goddelijke volheid van het leven, de vreugde van het bestaan, dwars doorheen menselijke beperkingen en handicaps. Jezus genas de man door op de grond te spuwen en met het zand slijk te maken waarmee hij de ogen van de man instreek en hem opdroeg om zich te gaan wassen in de vijver van de Siloan die door een bron werd gevoed. Later verklaarde de man “al wat ik weet is dat ik blind was en dat ik nu kan zien”.

Woorden uit 1772 van John Newton, de bekeerde slavenhandelaar in zijn hymne Amazing Grace. “And grace will bring us home” (genade zal ons thuisbrengen) zoals de hymne luidt.

Laurence Freeman OSB

---