Woensdag week 3

​Mattheüs 5:17-19

Denk niet dat ik gekomen ben om te Wet of de Profeten af te schaffen. Ik ben niet gekomen om ze af te schaffen, maar om ze tot vervulling te brengen. (NBV)

Het is moeilijk om het verleden los te laten. Zelfs als dat besmet is hebben we de neiging het wit te wassen om te voorkomen dat we onze fouten moeten toegeven. Het is moeilijk om van gedachten te veranderen (metanoia) en hoe meer mensen ons toeroepen dat we dat moeten doen, des te meer we ons ingraven.

Maar de omstandigheden veranderen. Wat gisteren goed was, is voor vandaag misschien niet meer het beste. We kunnen altijd zeggen: “Het spijt me” en loslaten, maar de linker hersenhelft vindt dit moeilijk om te doen, omdat het alle goede redenen geconstrueerd heeft voor eerder gekoesterde meningen. Het houdt van vastigheid. (Ik zal geen vergelijking maken met de Brexit.) Maar zelfs als we toegeven dat er een nieuwe benadering nodig is, veroordelen we onszelf niet voor fouten uit het verleden: we hebben ons best gedaan met de informatie die ons toentertijd ter beschikking stond. De rechter hersenhelft zit in de flow van de realiteit en vindt het makkelijker om verandering te accepteren. Slechts dan kunnen we vrede sluiten met het verleden en ervoor zorgen dat het beste ervan, de wet en de profeten, overgebracht worden naar het nieuwe.

Zelfs goden veranderen en sterven, net als de culturen die zij eerst in stand hielden. Vandaag de dag leven we in de schemering van de oude goden. Zij waren afhankelijk van de hen toegewijden om ze in leven te houden met de gaven van smeekbede en offers. Als de toegewijden niet langer geloven, verkwijnen de goden aan de rank. Zelfs de machtige goden van de Olympus verloren hun status. Voor ze sterven worden ze plaatselijke, nostalgische overblijfselen of objecten waarop geamuseerd wordt neergekeken door de nieuwe generatie.

Maar we kunnen niet leven zonder goden. (Zelfs de atheïst heeft ermee te maken.) We hebben de symbolen en betovering die ze bieden nodig om uitdrukking te geven aan hoop en behoeften die we niet onder woorden kunnen brengen. De verandering in het pantheon der goden echter, is een tijd van verlies en crisis zoals we nu doormaken in het christendom en andere godsdiensten. De nieuwe goden worden vereerd op schermen van Hollywood en Bollywood, in de tempels van de winkelcentra, beurshallen en redactiekantoren. Er zijn goden van misinformatie en verdeeldheid (en een paar goede nieuwe). Sommige oude goden proberen zichzelf opnieuw uit te vinden en worden relevant, terwijl anderen vervagen en verdwijnen. Consensus – de zekerheid die de oude goden boden – is geërodeerd en vervangen door conflict en controverse, totdat er iets nieuws geboren wordt.

Dit is waarom de woestijn en onze veertig dagen daar, of onze twintig minuten daar tweemaal per dag, zo bevrijdend zijn. Er zijn geen goden, dood of levend, in de woestijn; geen tempels, behalve het hart; geen offers, behalve onze aandacht. Er zijn natuurlijk wel onze innerlijke demonen en een paar noodzakelijke engelen. Zonder goden is de enige die overblijft de God die is, maar geen naam heeft: het “religieloze christendom” waarvan Dietrich Bonhoeffer een glimp heeft opgevangen door de wrakstukken van de oude orde heen.

Laurence

---