Vierde zondag van de vasten

​Lucas 15:1-32



‘Die man ontvangt zondaars en eet met hen.’




Verworpen te worden, uitgestoten te worden in de buitenste duisternis, weg van de groep die rond het kampvuur van de stam zit, is een van de diepste angsten van de mensheid. De verworpenen worden plotseling de vijand van de groep die hen heeft verworpen. Nog met hen omgaan is een teken van disloyaliteit en maakt hen giftig en besmettelijk.

In de Britse film Apostasyexcommuniceert een kerk van Jehovah’s Getuigen een jonge vrouw wegens het overtreden van hun regels en haar familie wordt geconfronteerd met (en faalt in) een uiterst pijnlijke keuze tussen haar verwerpen of lid te blijven van de uitverkorenen. Het meest diabolische aspect van het drama is de verwrongen religieuze taal van zelfrechtvaardiging en de valse, enge toon van hardvochtige zelfgenoegzaamheid. Het woord “diabolus” verwijst naar de staat van verdeeldheid, uit elkaar werpen. Het tegenovergestelde woord is “symbolum”, wat verbindt en het gescheidene samenbrengt. Het diabolische valt aan in de naam van God. Het verdeelt, maakt gebruik van alle trucs, inclusief het citeren uit de Schrift, om de schijn te wekken aan de kant van de engelen te staan.

Momenten van op het randje balanceren doen zich van tijd tot tijd voor als we gedwongen worden een standpunt in te nemen. Blijven we in de veiligheid van de menigte die bloed wil zien, of staan we solidair naast de uitgestotene? Neem bijvoorbeeld immigranten. In bepaalde delen van de welvaartsmaatschappij is het vandaag de dag gevaarlijk om met compassie te spreken over immigranten. Als je staatshoofd ze er eenmaal van heeft beschuldigd “drugsdealers, criminelen en verkrachters” te zijn, is hun ontmenselijking begonnen. De slagboom om hen, de meest kwetsbaren, te misbruiken is omhoog gehaald.

“Zondaars” is een algemene term van afkeuring in het religieuze vocabulaire, zelfs al wordt het vaak verkeerd gebruikt. Jezus ging om met “zondaars”, mensen die buiten de reinheidsradar vielen. Hij zag dat de zonde waar het om gaat is dat je niet acceptabel bent, zoals de onaanraakbaren in het kastensysteem. Het Griekse woord voor zonde betekent “het doel missen”. Niet in de zin van niet in de respectabele maatschappij passen, maar in de zin van mislukken. Als we proberen een stuk papier in de prullenbak te gooien en missen, moeten we dan tekeer gaan en vloeken of het oprapen en het nog eens proberen?

Om de zonde te begrijpen moeten we oprecht zijn over onze eigen innerlijke verdeeldheid en tegenstrijdigheid, de universele symptomen van menselijke zwakheid. Anders gaan we kopje onder in de collectieve hypocrisie die de bindende kracht is van elke massa.

Zij die eten met zondaars nemen een zeker risico. Maar zelfs als zij op hun beurt veracht en verworpen worden, trekken zij de stekker uit de macht van de hypocrisie. Ze zetten de echte zondaars in het menselijk drama te kijk: niet het slachtoffer, maar zij die slachtoffers maken; zij die verdeeldheid zaaien, niet de verdeelden. Het wordt duidelijk hoe gemakkelijk we afglijden van de kant van de engelen naar de kant van de demonen. Het zijn niet de uitgestotenen, maar zij die hen uitstoten die werkelijk zondigen.


Laurence

---