zondag 18 maart 2018

Vijfde zondag van de Veertigdagentijd
Jer.3:,31-34; Heb.5:7-9; Joh.12: 20-33
 
Het leven is het ene gedonder na het ander. Godsdienstige mensen gaan daar vaak mee om door muren en blokkades te bouwen tegen verandering en maken daarmee een religie van verdoemenis en veroordeling. Religie is bedoeld om verlichting te geven en een manier om zonder angst om te gaan met de veranderingen in de levenslange ontdekkingsreis naar God.
 
 
De lezingen van vandaag beginnen in de Axiale periode(*)- een tijdperk vol veranderingen in het menselijk bewustzijn waarin de Boeddha, de Upanishads, Lao Tse en Plato opkomen –zowel als de Hebreeuwse profeten.Het was een periode van diepe onomkeerbare verandering in hoe we onszelf verstaan. Jeremia zag in dat de manier waarop zijn volk God en zichzelf begreep- het Goddelijk Verbond, zoals ze dat noemden- afstand had genomen van een tribale godheid met onderworpen aanbidders, die hun superieure identiteit daaraan ontleenden. Daarvoor in de plaats zou het “nieuwe verbond” geen uiterlijke Wet zijn, maar één die “in hun harten geschreven” was.
 
De uitkomst van deze revolutionaire verandering in religieus bewustzijn was een nieuw zicht op de gelijkheid, die mensen verbindt. Mensen, die God op deze wijze ervoeren, keken voor altijd anders naar elkaar. Het onderwijs over God kwam niet meer van boven af. Nu “zullen zij me allemaal kennen, de kleinen zo goed als de groten”. Dit besef van gelijkheid was de grond voor Paus Franciscus  om klerikalisme één van de drie grote ondermijnende verleidingen van de kerk te noemen. Het was ook de aanleiding voor Mary McAleese om hem vorige week  scherp uit te dagen om dit in praktijk te brengen in een onverbeterlijk patriarchaal kerksysteem door de gelijkheid van vrouwen en mannen te respecteren op elk niveau van organisatie.
 
In de tweede lezing, de brief aan de Hebreeën, straalt de lichtbundel van deze revolutionaire verschuiving in bewustzijn door de lens die Christus is. Of, beter gezegd, straalt doorheen de nederigheid van Christus, die leerde (en wie niet?) te gehoorzamen door te lijden. Alleen leiders die niet bang zijn hun wonden te laten zien kunnen verlossing brengen aan hun volgelingen. Waar Jeremia de gelijkheid van het nieuwe verbond doet oplichten, onthult de Hebreeën brief ons de omvormende werking van broederlijkheid, die Jezus openbaart door zijn wijze van de menselijke weg beleven.
 
In de volgende lezing spreekt Jezus met die mysterievolle stem die we horen in het evangelie volgens Johannes. We ontmoeten het vleesgeworden Woord van God in zijn menselijke tranen en angsten. Het ene gedonder na het ander heeft hem tot dit uiteindelijke moment gebracht, vol tranen en angst, waarin hij de onvermijdelijke logica van zijn lering beseft: die en hijzelf zal worden verworpen door de machtsstructuren die het onthult. Hij zal falen en we kunnen alleen maar kiezen om hem te volgen door dat zwarte gat of in een religie te blijven die zich heeft verkocht aan de macht. Vreemd en verontrustend, dit is hoe vrijheid er in werkelijkheid uit ziet.
Profetische gelijkheid, mystieke broederlijkheid en vrijheid van geest. Dit zijn de elementen van de revolutie waarin we allemaal gevangen zitten, of we het willen of niet.
Een revolutie die, tot nu toe, nauwelijks is begonnen.
 
(*)
Axiale periode
De axiale periode of spiltijdperk is de periode van 800 v.Chr. tot 200 v.Chr. waarin radicale culturele veranderingen plaatsvonden. De naam is gemunt door Karl Jaspers in zijn Vom Ursprung und Ziel der Geschichte vanwege de vernieuwingen in religie en filosofie in die periode. Naast het monotheïsme in het Midden-Oosten, ontstonden in China het confucianisme en taoïsme, in India het hindoeïsme en boeddhisme en in Griekenland het filosofisch rationalisme. Deze veranderingen zouden tot op heden de basis van de samenleving zijn.

Van Harte

Laurence
​

Fifth Sunday of Lent
 
Jer 31:31-34; Heb 5:7-9; Jn 12: 20-33
 
Life is one damn thing after another. Religious people often deal with that by building walls and ramparts against change and thereby produce a religion full of damnation and condemnation. Religion is meant to be an enlightened and fearless way of managing change on life’s inexorable journey to God.
 
Today’s readings begin in the Axial Age – that evolutionary period of human consciousness that threw up the Buddha, the Upanishads, Lao Tse, Plato – and the Hebrew prophets. It was a time of deep, irreversible change in how we perceive ourselves. Jeremiah saw that his people’s understanding of God and themselves – the ‘covenant’ as they called it – had moved from a tribal deity with submissive worshippers who derived their superior sense of identity from it. Instead the ‘new covenant’ would consist not of an external Law but of one ‘written in their hearts’.
 
The upshot of this revolutionary change in religious consciousness was a new perception of equality uniting the whole people. Those who experienced God in this way forever look differently at each other. Teaching about God ceases to be from the top down. Now, ‘they will all know me, the least no less than the greatest.’ Such a perception of equality drove Pope Francis to call clericalism one of the three great corrosive temptations of the church. It also drove Mary McAleese last week to challenge him sharply to put this into practice in an incorrigibly patriarchal church institution and to respect the equality of women and men at all levels of its life.
 
In the second reading, from the Letter to the Hebrews, the beam of this revolutionary shift in consciousness is passed through the lens that is Christ. Or, more accurately, passed through the humility of Christ who learned (and who doesn’t?) to obey through suffering. Only leaders who are not afraid to show their wounds can bring redemption to those who follow them. If Jeremiah illuminates the equality of the new covenant, Hebrews reveals the transformative fraternity that Jesus opens for humanity through his way of living the human journey.
 
In the next reading Jesus speaks in that mysterious tone of voice we hear in John’s gospel. We meet the Word of God made flesh in his human tears and fears. The one damn thing after another has brought him to an ultimate, tearful and fear-filled moment in which he perceives the inevitable logic of his teaching:  it, and he, will be rejected by the power structures it exposes. He will fail; and we can only choose to follow him through that black hole or remain in a religion that has sold out to power. Oddly and disturbingly, this is what liberty really looks like.
 
Prophetic equality, mystical fraternity and liberty of spirit. These are the elements of the revolution we are all caught up in now, like it or not. A revolution that has, so far, still hardly begun.
 
 Laurence

---