zaterdag 3 maart 2018

Er bestaat een valse vrede die alleen voorkomt uit het gevoel dat we alles onder controle hebben en dat we menen alles te kunnen verklaren van wat er gebeurt. Dit is wat Jezus ‘de vrede zoals de wereld ze geeft’ noemt en hij onderscheidt ze van zijn eigen vrede die hij schenkt als een gave. Zoals alle gaven vanuit een echt authentieke bron is ze zonder voorwaarden, ongeacht of de begunstigde -wij- het nu al of niet verdienen.
 
Vrede zoals de wereld ze geeft valt in duigen en lost gemakkelijk op en laat ons verward, angstig en boos achter. Wat we vertrouwden is niet meer en de verdwijning ervan ondermijnt ons vertrouwen in de welwillendheid van het universum. We kunnen er niet langer zeker van zijn dat we een eerlijke behandeling zullen krijgen van het leven. Een aantal van die tegenslagen kan deze vrede afbreken.
Misschien is het een verlies van een liefdesopenbaring die we voorzichtig hadden toegestaan om in te geloven en waarvan we dachten dat ze wel eeuwig zou duren. Het kan een onverwachte medische diagnose zijn of een brief waarin staat dat we ontslagen zijn. In één ogenblik is de vrede die ons een comfortabel kussen gaf, waarop we met een glimlach over de kleine oneffenheden van de weg van het leven konden rijden, in één klap verdwenen. We landen met een harde bons op een aarde die er plotseling hard en onherbergzaam uitziet.
 
Erger nog, het slaat nergens op. Religieuze gemeenplaatsen kunnen tijdelijke verlichting bieden zoals bijvoorbeeld: God werkt op een mysterieuze manier. We moeten zowel het ruwe als het zachte accepteren. Jezus leed net zo. Het is niet zo dat die gemeenplaatsen onwaar zijn, maar ze blijven smakeloze platitudes, ongegrond en levenloos, tot het moment dat we hun betekenis hebben ervaren. Eens ervaren kunnen we ze spaarzaam gebruiken.
 
Er is geen verklaring. Tenminste geen die rekening houdt met de volle omvang van het  menselijk lot, inclusief de komedie en de tragedie van het leven. Verklaringen zoeken harmonie en tonen een ordelijke kijk op de dingen. Net als in muziek, ontspannen we in harmonie en laten we ons tot rust brengen. Bach heeft veel secties in zijn glorieuze harmonieën, waar hij bij wijze van spreken een kar vol appels omgooit zodat hij de chaotische hoop met appels even door de luisterende geest laat rollen. Dit zijn de momenten waarop hij opzettelijk dissonantie introduceert. Het klinkt alsof dingen uit elkaar vallen, net als ze bezig zijn een mooie vorm aan te nemen. Waarom doet hij dit: is hij echt een geheime cynicus die lacht om onze lichtgelovigheid in de ultieme harmonieën? Of onthult het duistere geheim dat het allemaal in chaos zal eindigen.
 
Deze verklaringen waarom Bach ons soms de harmonie ontzegt, sporen niet met het diepe geloof dat zijn muziek doordringt. Zijn gebruik van dissonantie zou een uitspraak kunnen zijn dat het onverklaarbare evengoed moet worden aanvaard en ruimte krijgen als het voorspelbare en alle ordelijke uitleg waarmee we ons zo graag beschermen. Maar geen van beide zijn compleet of echt, tenzij ze kunnen samengaan met wat soms zinloos is en bijgevolg weerstaat aan elke redelijke uitleg. Een moeder die bij een auto-ongeluk twee kinderen heeft verloren, moet niet door een jonge priester worden gezegd die graag deze fatale dissonantie wil wegwerken, 'maak je geen zorgen, ze zijn op een betere plaats'. Er is geen betrouwbare verklaring die niet ook de onverklaarbaarheid van de dingen respecteert.
 
Onze vasten oefeningen zijn een soort van gecontroleerde dissonantie die ons dit een klein beetje  kan leren. Dit geldt ook voor de eb en vloed van gevoelens in de dagelijkse meditaties doorheen de jaren. 
 
Van Harte
Laurence

​Saturday Lent Week Two
 
There is a false peace which comes merely from the feeling that we are in control and can explain everything that is happening. It is what Jesus called ‘peace as the world gives it’ and he distinguished it from his own peace which he bestows as gift. Like all gifts from a truly authentic source it is without conditions, regardless of whether the beneficiary – us – deserves it or not.
 
Peace as the world gives it breaks down and is easily dissolved leaving us confused, frightened and angry. What we had relied on is no longer there and its disappearance undermines our trust in the benevolence of the universe. We can no longer be sure we will be treated fairly by life. Any number of misfortunes may cause this breakdown of peace. It might be the loss of an epiphany of love that we had cautiously allowed ourselves to believe in and felt would last forever. It could be an unexpected medical diagnosis or a letter telling us we are made redundant. In a moment the peace which gave us a cushion, on which to ride out the small bumps of life with a smile, is gone in a puff. We land with a hard bump on an earth that has suddenly become hard and inhospitable.
 
Worse of all it makes no sense. Religious platitudes may give temporary relief: God works in mysterious ways. We have to take the rough with the smooth. Jesus suffered like this too. It is not that they are untrue but they remain tasteless platitudes, ungrounded and bloodless, until we have experienced their meaning. Once we have, we may use them, sparingly.
 
There is no explanation. At least none that takes account of the full range of human destiny including the comedy and the tragedy of life. Explanations seek harmony and present an orderly view of things. As in music, we relax into harmony and allow it to soothe us. Bach has many sections in his glorious harmonies where he tips this apple cart over and, for a while, lets the apples roll chaotically around the listening mind. These are the times when he deliberately introduces dissonance. It sounds as if things fall apart, just as they were taking beautiful shape. Why does he do this: is he really a secret cynic laughing at our gullibility for believing in ultimate harmonies? Or is he revealing the dark secret that it will all end in chaos.
 
These explanations of why Bach sometimes denies us the harmony of explanation do not flow with the deep faith that pervades his music. His use of dissonance might be a statement that the inexplicable has to be accepted just as much as the predictable and all the orderly explanations we like to protect us. But none of these are complete or real unless they can co-exist with what is at times senseless and resists being given any reason.  A mother who has lost two children in a car accident should not be told by a young priest eager to smooth away this fatal dissonance, ‘don’t worry, they are in a  better place.’ There is no trustworthy explanation that does not respect the inexplicability of things.
 
Our Lenten disciplines are a sort of controlled dissonance that can teach us this in a small way. So does the ebb and flow of feeling in daily meditation over the years.
 Laurence

---