Brief van Laurence Freeman
We begrijpen het beter door de praktijk. Door een beter begrip kunnen we het ook beter aanleren en delen met anderen. Contemplatie is in wezen niet op onszelf gericht. Ook al beseffen we dat we hieruit zelf ook voordeel zullen halen, dit is niet meteen ons doel. Vele hedendaagse seculiere vormen van spiritualiteit trappen in deze val. Ze beperken zichzelf in hun contemplatief aspect omdat ze niet verder kijken dan de voordelen 'die ik eruit haal'. Volgens Thomas van Aquino is contemplatie niets anders dan het 'eenvoudig genieten van de waarheid'. Dit is niet op zichzelf gericht. Het valt dan ook niet te verwonderen dat de kinderen dit sneller begrijpen dan wij. Deze week zouden we eenvoudiger en kinderlijk naïef moeten worden, vreugdevoller en waarachtiger mensen.
Contemplatio is de Latijnse vertaling van het Griekse theoria. Dat klinkt als theorie, maar dat is niet de betekenis. Theoria betekent visie. Vandaar het woordje 'theater', een plaats waar men iets kan zien. Het is afkomstig van de Indo-Europese stam die betekent 'waarnemen' of 'kennen'. De huidige betekenis van 'theoretisch' als iets abstracts en niet echt reëel, is een latere ontwikkeling van in de 17e eeuw. Toen zorgden de snelle groei van de wetenschappelijke methodologie en onpersoonlijke sociale systemen er voor dat de linker hersenhelft zich ontwikkelde ten nadele van de contemplatieve rechterhelft. We keerden ons af van de rechtstreekse bron van ervaring om ons te wenden tot modellen over de werkelijkheid, van visie tot theorie. Als we haiku’s schrijven – of mediteren – dan zijn we niet bezig om de ervaring te toetsen aan vooraf bestaande modellen. We zijn aanwezig bij wat is. Het is intrinsiek vreugdevol, verrassend en wonderbaarlijk, zelfs als dit soms pijnlijk is. Jezus noemt dit 'het Koninkrijk', waarmee hij de ruimte bedoelt waarin God heerst. In het woord 'contemplatie' herkennen we het woord templum of 'tempel'. Tegenwoordig stellen we ons dit voor als een religieus gebouw. Maar de oorspronkelijke betekenis was niet een fysieke structuur maar wel zuivere ruimte op zich – vooraleer het gebouw werd opgetrokken of de religieuze diensten er werden gehouden. Dit geeft een nieuwe betekenis aan de woorden van de heilige Paulus: ‘Weet gij niet, dat gij Gods tempel zijt en dat de Geest van God in u woont?’ (1 Kor 3:16) Eigenlijk zijn we dus ruimte. Niet alleen maar vaten vol wonderbare ideeën en verbeeldingen, neuronale verbindingen en complexe biologie. Wij zijn de ruimtelijkheid van God. Dit inzicht maakt ons ontvankelijk voor een contemplatieve ervaring van zelfbewustzijn. In het licht van deze ervaring zullen we de volgende dagen nog andere aspecten van de contemplatie in beschouwing nemen. De manier waarop in de loop van de jaren een woord zoals 'contemplatie' van betekenis veranderde, toont aan dat hele culturen – religieuze instituties incluis – de originele en essentiële betekenis die voortkomt uit eerste hand ervaring, eenvoudigweg kunnen vergeten. Deze verschuiving is een bewijs van de wijziging van de betekenis. Daarvan worden we allemaal slachtoffer als we het evenwicht en de helderheid verliezen en terechtkomen in disharmonie en verwarring. Contemplatie is een klare kijk hebben, niet een objectief zien. Ze vereist een brandpunt waar lijnen van het zicht en lichtstralen samenvallen nadat ze door een lens zijn gegaan of weerkaatsen in een spiegel. De mantra is dezer dagen ons enige brandpunt. We zijn hier niet om te lezen of te praten, na te denken of te babbelen. Maar wel om stil te worden. Om helder te zien. |
|
