meditatief 160

afbeelding van een Karthuizer


​​ 
Guigo wijst op heel wat plaatsen in zijn Regel op de stilte en het onderhouden van de zwijgzaamheid. Want dat vraagt echt inspanning!
‘Ons voornaamste streven en onze voornaamste doelstelling bestaan erin ons vrij te houden voor stilte en eenzaamheid in de cel, volgens het woord van Jeremia: ‘De eenzame zit neer en zwijgt’. ‘... Wij menen dat er niets zo inspannend is in de oefeningen van het reguliere leven als de stilte van de eenzaamheid en de rust’. (Cons. 14,5)
‘De hele week bewaart de kartuizer de stilte in de cel’, schrijft hij (Cons. 7,2). Zelfs tijdens de gemeenschappelijke scheerbeurten zesmaal per jaar wordt het stilzwijgen in acht genomen (Cons. 9,1). Ook van de procurator die de zorg draagt voor alle materiële zaken, zegt Guigo dat hij de stilte en de rust van de cel niet mag opgeven of er een afkeer voor ontwikkelen (Cons. 16,2). ‘De stilte mag men alleen verbreken als er ernstig gevaar dreigt, bij brand bijvoorbeeld of als men ongewoon geschreeuw hoort’. (Cons. 31,2; 56,1). De lekenbroeders, die vanwege de aard van hun werk meer contact hebben met de buitenwereld, verbiedt hij ‘zomaar of zonder toestemming over wat dan ook, met wie dan ook, of hoelang dan ook te spreken. Als mensen hen passeren of aanspreken, is het hen enkel toegestaan om met een hoofdbuiging terug te groeten, hen de weg te wijzen, op hun vragen ja of neen te antwoorden, en zich te excuseren omdat ze geen toestemming hebben om langer met hen te converseren’. (Cons. 44,2-3)
Ook de broeder-herder die met de schaapskudden buiten rondtrekt, bewaart altijd het stilzwijgen (Cons. 61,3). ‘Deze broeder brengt geen boodschappen of groeten van één van ons over naar de buitenwereld, of omgekeerd. Het wordt hem aangeraden om wereldse praatjes achter te laten waar hij ze verneemt’. (Cons.62,2)
Zoals de monniken bewaren ook de kartuizer-lekenbroeders het stilzwijgen tijdens hun maaltijden. In het 55ste hoofdstuk dat daarover handelt, brengt prior Guigo een hommage aan de cisterciënzers. Hij schrijft:
‘De lekenbroeders bewaren tijdens het eten, of waar dan ook, het stilzwijgen. Hoewel we dit vroeger ook al deden, willen we dit voorschrift nog volmaakter onderhouden, naar het voorbeeld van de eerbiedwaardige en door God beminde cisterciënzermonniken, wiens snelle groei in godsvrucht en aantal ons verheugt. Hun lekenbroeders, evenmin als hun monniken, praten immers tijdens de maaltijd’. (Cons. 55,1)
Eén van de favoriete Bijbelse iconen van Guigo is de profeet Jeremia. De eenzame gestalte van de profeet die zowel aanklacht als hoop was voor zijn volk, is voor de prior een icoon van het stilteleven van de kartuizers.
‘Het is ook Jeremia die zei: ‘Goed is het voor een man het juk vanaf zijn jeugd te dragen’. Uit deze woorden putten wij grote troost, omdat wij bijna allen deze levenswijze vanaf onze jongelingsjaren op ons hebben genomen. En Jeremia voegt er bevestigend aan toe: ‘De eenzame zit neer en zwijgt, en hij zal zich boven zichzelf verheffen’. Hiermee drukt hij bijna alles uit wat zo edel is in onze levenswijze: rust en eenzaamheid, stilte en smakend verlangen naar het hogere’. (Cons. 80,7)

---