meditatief 133

Bieke Vandekerckhove


​​ 
Volgens de monastieke wijsheid gaat het in de weg van de stilte om betrokkenheid, en wel op alles en iedereen. Het heeft mij van meet af aan geraakt, ook al begreep ik er niets van. Hisamatsu, de grote vernieuwer van de Japanse zen, gaat een stap verder dan wat velen bij meditatie veronderstellen. Hij benadrukt dat die eerste gelofte het allerdiepste is en dat dit al gebeurt aan het begin van je weg. Het gaat er niet om dat je zelf eerst verandert of een beter mens wordt en dan iets voor een ander kunt doen. Nee, je moet die anderen vanaf het begin bij je oefenen betrekken.
  Hij schrijft: “Onze oefening moet gebeuren met een hart dat verlangt alle anderen in deze oefening op te nemen, zodat de anderen samen met jou verlost worden. We mogen het oefenen voor onszelf nooit simpelweg vooropstellen, en daarna pas de oefening voor anderen laten komen. We moeten een stap verder zetten en het punt bereiken, waar de oefening voor onszelf identiek is met het doen van de beoefening voor anderen. Dit is voor ons mensen iets verhevens. Dit soort liefde is cruciaal voor religie.”
  Oefenen voor de anderen zet het perspectief van onze gewoonlijke manier van doen op zijn kop. Om hier uitdrukking aan te geven, is het niet nodig dat je je kiplekker of harmonieus voelt, lijkt Hisamatsu te suggereren. Mediteren is in zijn ogen een religieuze weg, ook al is het boeddhisme misschien niet een religie in de strikte zin van het woord te noemen. Ik deel de bezorgdheid van sommige zenleraren voor de dreigende vervlakking van zen in het Westen. De Indiase jezuïet en zenleraar AMA Samy, die elk jaar naar België komt, zegt dat het hem verontrust te zien hoe meditatie hier gecommercialiseerd en geconsumeerd wordt. Met een woord dat een blinde vlek van onze cultuur aanduidt, zou ik eraan toevoegen: geïndividualiseerd.
  Streven naar individueel geluk ervaar ik als tegenspraak met de grondaspiratie van het boeddhisme, waar het niet gaat om ik en mijn, maar om alles en iedereen. In essentie gaat het boeddhisme erover dat het ik waarin wij onszelf gewoonlijk beleven en waarmee we ons tegenover de ander stellen en onszelf los van de ander ervaren, niet bestaat. Onze ware identiteit ligt elders, in het onzichtbare dat ons met alles en iedereen verbindt. De meditatie is er om je hiervan bewust te worden en deze bewustwording is de basis van een grenzeloos mededogen. Dit is geen theorie, maar een levende ervaring. Het is iets wat wordt ontdekt, op de bodem van een doorleefde stilte.
Meditatie, zen en spiritualiteit sluiten aan bij een verlangen naar heelheid, -en wie koestert dat verlangen niet? Tegelijk wordt dat verlangen in de stilte doorbroken en opengebroken. Mediteren, de stilte ingaan, is je wagen aan het grote onbekende. Als meditatie zowel geestelijk als lichamelijk een weldadige uitwerking heeft, dan is dat voor mij op deze manier: als iets dat onverwacht openbloeit, maar dat je nooit te pakken krijgt, te midden van alle scherven en splinters … Iets nieuws, iets onbekends, iets groots.
 

---