​Rowan Williams


​Kan de institutionele Kerk de contemplatieve weg aanleren?
De Kerk wordt altijd vernieuwd vanaf de rand maar niet vanuit het centrum.[…] Instituten hebben hun eigen dynamiek en hun eigen problemen, en vernieuwing heeft de neiging om niet uit de centrale planning te komen. […] Niemand plande de rol die de benedictijner monniken zouden spelen in de geschiedenis van de Kerk en Europa, en in het onderricht van meditatie en contemplatie. Voor heel wat mensen zijn er, behalve de verbondenheid met hun eigen parochie, heel wat interparochiale banden en netwerken die hen voeden en in leven houden. Haast alle christenen hebben een functioneel idee meegekregen over het nut van de plaatselijke christengemeenschap: zij brengt ons samen voor de sacramentele eredienst (die vaak als routinetaken gezien worden).

Maar ik denk dat we daarvan enigszins moeten loskomen en erkennen dat we behalve voor de sacramenten ook voor andere dingen, studie en gebed, […] tijd moeten maken. Degenen onder ons die over de vrijheid beschikken, zouden zich moeten afvragen waar de eenheid van de Kerk ligt en waaruit die eenheid bestaat. Het is een eenheid die fundamenteel bestaat in samen kijken naar Christus en doorheen Christus naar het mysterie van de Vader.[…] Als niet genoeg mensen naar het mysterie kijken, wordt eenheid gezien in functionele termen – vergaderingen plannen, verplichtingen naleven - en missen we het vitale en levende element.

Meister Eckhart zei: ‘Niets is zozeer God als de stilte’.
Wat betekent dat?
Stilte is datgene wat is, laten zijn wat is. In die zin is stilte diep verbonden met God. Als we op sommige momenten niets kunnen zeggen of doen, zonder de integriteit en de stilte van wat we zien te verstoren, dan is het een stilte die ons in God voert.

Er bestaat een christelijk document uit de 2e eeuw ‘Proto-evangelie van Jacobus’ een beschrijving van het moment van Jezus’ geboorte. Terwijl Maria in de grot blijft, gaat Jozef op zoek naar een Hebreeuwse vroedvrouw. Hij loopt rond in het dorp, en plots valt alles stil. […] Een vogel hangt bewegingsloos in de lucht. Eén moment staat alles stil, dan komt de wereld weer in beweging en Jozef weet dat de geboorte in dat ogenblik van absolute verstilling heeft plaatsgevonden.

​Eugen Drewermann


​Ze brachten kinderen bij Hem met de bedoeling dat Hij hen zou aanraken. Maar de leerlingen wezen hen terecht. Toen Jezus dat zag, werd Hij verontwaardigd: ‘Laat die kinderen bij Me komen, en houd hen niet tegen, want van zulke kinderen is het koninkrijk van God. Ik verzeker jullie, wie het koninkrijk van God niet aanneemt als een kind, komt er beslist niet in.’ Hij omarmde hen en zegende hen, terwijl Hij hun de handen oplegde (Mc 10,13-16).

Jezus wil dat wij ons hele leven in relatie tot God leren zien. Wij zouden tegenover God het absolute vertrouwen moeten meebrengen, altijd en onder alle omstandigheden terecht te mogen bestaan en te worden toegelaten; Wij zouden de angst moeten verliezen, lastig te zijn en ongelegen te komen. God, zoals Jezus hem ziet, wil dat wij er zijn, en het meest van al wil hij dat wij in zijn liefde geloven. De mensen hebben dan ook volkomen gelijk als ze hun kinderen naar Jezus brengen. Wie zo’n houding van onvoorwaardelijk vertrouwen in zijn leven wil belichamen en meedelen, kan niet anders dan zichzelf in deze kinderen herkennen en hen zegenen, alleen al om hun vertrouwen.

Een kind moet men liefhebben, om het eenvoudige feit dat het er is; Het heeft nog niets, het kan nog niets, in zijn wereld gelden de verschillen naar bezit en prestatie niet. Een kind is eenvoudigweg alleen maar, en het verlangt met een indringendheid dat het wordt aanvaard omwille van zijn bestaan. Wat ieder kind tegenover zijn moeder, zijn vader aan vertrouwen en verlangens meebrengt, is precies de houding die wij naar Jezus' mening als volwassenen zouden moeten beleven tegenover God: hetzelfde onvoorwaardelijke vertrouwen, dezelfde vanzelfsprekende ongegeneerdheid, dezelfde ongeremdheid en onverstoorbaarheid, die van levensbelang zijn.

Bekeken vanuit de manier waarop wij gewoonlijk leven, komt deze houding van Jezus neer op een volkomen nieuw begin, een wedergeboorte. Alleen in een houding van vertrouwen verovert een kind genoeg houvast om zijn eigen vrijheid te wagen; de achtergrond van dit vertrouwen noemt Jezus God en typeert hij als zijn en onze vader.

In zoverre is het voor Jezus een en hetzelfde, de weg naar God te vinden en van mensen onafhankelijk te worden. Religieus een kind te worden betekent voor Jezus nu juist, in psychologische zin, volwassen te worden. In plaats van op een neurotische manier voortdurend een kind te moeten blijven, omdat men voortdurend 'volwassen' moet zijn, wil Jezus juist dat wij het ons permitteren het kind in ons te herkennen en te laten leven, omdat wij alleen zo ertoe komen echt volwassen te worden.

​Alle religies, met name de niet-theïstische, hebben het zwijgen gepraktiseerd en nagestreefd. Vooral het boeddhisme leeft in de zwijgende contemplatie – het zwijgen is meer gebed dan woorden ooit kunnen zijn. Orthodoxe christenen gaan het plechtige zwijgen binnen “om God het woord te geven“. De Quakers beginnen hun godsdienstoefening met een langdurig zwijgen. En in de heroriëntatie met betrekking tot de rooms-katholieke liturgie na het Tweede Vaticaans concilie brak het inzicht door dat spreken verworteld moet zijn in het zwijgen.

De wijsheid van Salomo spreekt over de “grond“ van het zwijgen als volgt: “Want terwijl een diepe stilte alles omgaf en de nacht in zijn snelle loop halverwege was gekomen, kwam uw alvermogend woord van zijn koningstroon in de hemel …" (Wijsheid 18,14 v) . Dit woord uit de apocriefen citeert Johannes van het Kruis. Hij vat het op als betrekking hebbend op Christus als het ene Woord, en brengt het vervolgens in verband met het zwijgen van den beginne. “Een woord heeft de Vader gesproken, en dat is zijn Zoon; en Hij spreekt het voor eeuwig in het eeuwige zwijgen, en in het zwijgen moet het door de ziel worden gehoord.“

“Spreek niet!“ is een dikwijls herhaalde vermaning in de meest uiteenlopende mystieke tradities; het betekent in de eerste plaats de voorbereiding, om iets anders te horen dan de eigen stem, maar overstijgt deze praxis. In het mystieke zwijgen, zoals Rumi het vaak noemt, is een fase waarin de mystica zo uitstijgt uit zichzelf, dat niet meer zij haar gebed uitspreekt, maar God in haar. Deze ervaring van de oratio infusa, van het “ingegoten“ gebed, betekent een zwijgen waarin God even zeer actief is als de mens: zonder dat hij het zich bewust is stijgt zijn gebed op … Omdat hij aan zichzelf ontsteeg, spreekt God zelf zijn gebed, waarbij gebed ook zijn verhoring kreeg. In deze zin bereidt het zwijgen de oratio infusa, het door God ingefluisterde gebed, voor.

Rumi maant: "Spreek niet, dat je van sprekers graag wilt horen wat niet gesproken, niet beschreven worden mag. Spreek niet, dat voor jou spreken mag de geest; trek je terug, drijvend in Noachs ark. Voor welke zondvloed moet de hier toegesproken mysticus zich terugtrekken? Het is de vloed van woorden.

Het beoefenen van het zwijgen is een daad van reiniging, van onthouding, van vrij worden van een gewoonte. Martin Buber beschrijft het zwijgen als de bescherming tegen het “gewoel”. Hij citeert: “Maar je zult zien, hoe de goden je aankijken en op je afstormen. Maar jij legt dan direct de vinger op de mond en spreekt: zwijgen, zwijgen, zwijgen – symbool van de levende onvergankelijke God – spaar me, zwijgen!“

John Main









​​Sta even stil bij de uitspraak van Jezus dat wie bezorgd is om ziin eigen leven verloren gaat, maar wie zichzelf verloren laat gaan omwille van mij, zijn echte zelf zal vinden (cf. Mt 10,39).

Mediteren is zichzelf verliezen, opgenomen worden in God, zich verliezen in de immense mildheid die we God noemen. Niemand van ons kan zijn echte zelf vinden of in aanraking komen met de volle zin, of binnengaan in de volledige betekenis, als we niet bereid zijn om verloren te gaan omwille van het Koninkrijk. 

Met andere woorden: niemand van ons kan tot kennis komen zonder geloof. Volheid van kennis is onmogelijk zonder volheid van geloof. En mediteren is een weg van geloof, omdat het een toegang is tot het anderszijn van God. Om in volle oprechtheid dit pad te begaan, moeten we leren om onze aandacht volledig van onszelf af te keren en vooruit te kijken. We moeten Ieren kijken in de pure liefde. De manier om dat te leren is de weg van de mantra.

Als je dag na dag mediteert, zeg dan gewoon je mantra, laat hem klinken in je hart. Vraag je niet af: ‘Wat levert me dit op? Vind ik dit wel fijn? Welke inzichten krijg ik allemaal? Hoe voel ik me?’ Al die vragen kunnen ons alleen maar nog verder brengen in het doodlopend straatje van het ego. Zeg je mantra en hou het daarbij.

De enige moeilijkheid van de meditatie is haar eenvoud. Konden we de eenvoud maar opbrengen om ons woord te zeggen aIs een kind, met een kinderlijk vertrouwen, dan zouden we onszelf verliezen. We zouden ons verliezen in God en zo in relatie komen met het al. We zouden onze weg naar de liefde vinden.

William Johnston









​​Als we biddend groeien in intimiteit met God en met zijn enige Zoon, groeien we in intimiteit met andere mannen en vrouwen. Daarom heeft de menselijke intimiteit zo een belangrijke plaats in de moderne mystieke theologie.

Gebed, vooral contemplatief gebed, bevrijdt ons van smachten naar en ons vastklampen aan en van projectie en angst, die de diepe intimiteit bederven.

Het gebed wekt nieuwe niveaus van bewustzijn uit hun gewone sluimer. Het steekt de levende vlam van liefde aan, die oplaait niet alleen naar God onze Vader toe, maar naar alle mannen en vrouwen en naar het milieu waar we in leven.

Door het gebed wordt de menselijke liefde een deelname aan de goddelijke liefde waarmee Jezus zijn leerlingen bemind heeft en waarmee hij ons liefheeft.

Volhard dus in het gebed, open je hart voor de diepste contemplatie, besef dat als je liefdevol en contemplatief bent in je gebed, je liefdevol en contemplatief bent in de menselijke relatie.

Kallistos Ware







​​Hoe kunnen we ophouden te praten en beginnen te luisteren?
Van alle lessen over het gebed is dit de moeilijkste.

We zijn er weinig mee gebaat tot onszelf te zeggen 'denk niet', want ophouden met denken is niet iets dat we louter door de kracht van onze wil kunnen bereiken. Onze rusteloze geest heeft nood aan actie en wil altijd maar iets te doen hebben. Als onze geestelijke strategie louter negatief is - als we elk bewust denken trachten uit te schakelen zonder iets in de plaats te stellen - dan komen we waarschijnlijk alleen tot vage dagdromerij.

De geest wil iets hebben dat hem bezighoudt maar dat toch de stilte niet in de weg staat. In de orthodoxe, hesychastische traditie wordt die taak meestal toebedeeld aan een kort gebed, bij voorkeur het Jezusgebed.

Zoals elk ander gebed begint het Jezusgebed als een mondeling gebed. Maar het ritmisch herhalen stelt de hesychast in staat, door de eenvoud, voorbij elke taal en elk beeld door te dringen tot het mysterie van God. Op die manier wordt dit gebed, met Gods hulp, wat Westerse schrijvers noemen een 'gebed van liefdevolle aandacht' of 'een gebed van louter staren', waarin de ziel rust in God, los van een steeds wisselende stroom van beelden, ideeën en gevoelens.

Daarna is er nog een stadium waarin het gebed van de hesychast niet langer het resultaat is van zijn eigen inspanningen: af en toe wordt het, zoals orthodoxe schrijvers zeggen 'zelfwerkend' en Westerse schrijvers noemen het 'ingestort'. Met andere woorden: het is niet meer 'mijn' gebed maar het wordt, in mindere of meerdere mate, het gebed van Christus in mij.

Het contemplatieve gebed is geen voorrecht van monniken, kloosterlingen of bepaalde mystici. Het is een dimensie van bidden waartoe wij allen geroepen zijn. Het gaat hierbij niet over buitengewone ervaringen of een gewijzigde staat van bewustzijn. Maar het gaat om wat Thomas van Aquino noemt: ‘Het eenvoudige genieten van de waarheid’. (..)

Beschouw het bidden als een groot wiel: het draait ons hele leven naar God toe. Gebed is een essentieel deel van een volledig mensenleven. Wanneer wij niet bidden, leven we slechts voor de helft en is ons geloof maar half ontwikkeld.

Bij het wiel symboliseren de spaken de verschillende manieren van bidden; afhankelijk van onze gemoedsgesteldheid bidden wij immers op verschillende tijden op een andere manier. Ieder mens zal zo ook zijn voorkeur hebben voor een bepaalde gebedsvorm. Zo staan de spaken van het wiel bijvoorbeeld voor de eucharistieviering, de sacramenten, het bijbelgebed, het boete- en intercessiegebed, charismatisch bidden, devotiegebed, rozenkrans enzovoort... Wat al deze vormen van bidden nu christelijk maakt, is hun gerichtheid naar het ene centrum: Christus. De spaken zijn de vorm of de uitdrukking van bidden, en zij komen samen in de as van het wiel: dat is het gebed van Jezus zelf. (..)

Al deze vormen van bidden zijn waardevol en werkzaam. Zij worden ingegeven door het gebed van het menselijke bewustzijn van Jezus dat in ons aanwezig is door de genade van de Heilige Geest. Zo kunnen we dit ‘wiel van gebed’ begrijpen vanuit geloof. Tijdens het mediteren denken wij hier helemaal niet over na.

Maar vanuit de ervaring leert het wiel ons echter ook iets heel belangrijk: in de as van het wiel, in het centrum van het gebed vinden wij rust. Zonder deze rust in het centrum zou er geen beweging of ontwikkeling aan de omtrek mogelijk zijn. Mediteren is het zoeken en het vinden van deze stilte om er één mee te worden. Stilte is het kenmerk van de Geest: “Wees stil, en weet dat Ik God ben”.