Wanneer we in contemplatief bewustzijn groeien en dualistische vormen van religie achter ons laten, kan dat leiden tot een worsteling met hoe te geloven en bij een gemeenschap te behoren. Tijdens de afgelopen dagen heb ik geprobeerd de mogelijkheid die er is om mens te zijn te articuleren die tussen de twee extremen van een humanisme dat genoeg heeft aan zichzelf en afgodische vormen van religie. Dit is een mogelijkheid voor mens-zijn waarvan ik geloof dat Christus die voor ons opent en waarin hij ons uitnodigt te delen.
 
In deze visie ís er een realiteit voorbij de menselijke, een andere Ander om James Allisons verwoording te gebruiken, de Bron van al het leven. In verbinding met deze zelf-schenkende Liefde komen we volledig tot leven en worden we in de meest werkelijke zin onszelf. Waar mens-zijn in deze visie betekent het Goddelijke leven ingetrokken worden, deelnemen op zo’n manier dat we zelf getransformeerd worden en zo Gods leven de wereld in dragen.
 
Tegelijk is deze goddelijke werkelijkheid nooit tot onze beschikking, kan die nooit uitputtend begrepen worden, of weergeven in onze betekenis- en representatiesystemen. Op een authentieke manier ontvankelijk zijn voor de waarheid van deze werkelijkheid betekent steeds opnieuw terugkeren naar de ruimte van ongewapende receptiviteit, luisteren en ontvankelijkheid … Dit is waar ons contemplatief gebed in uitmondt en wat het ons leert te bewonen. Dit is het hart van Christelijk discipel-zijn. Het is wat ons op een nederige en betrouwbare manier beschikbaar maakt voor het werk van de Liefde, voor een wereld die dat zo nodig heeft.
​

We leven in een materialistische samenleving. Een samenleving die alles ziet in termen van bezit en bezitten. Als we nu toevallig meer spiritueel zijn in onze visie, kunnen we gemakkelijk spirituele materialisten worden. In plaats van geld te verzamelen proberen we genade of verdiensten te verzamelen.
Maar de weg van het gebed is de weg van ont-eigen-ing en overgave, en dat is moeilijk voor ons, omdat ons het belang van winnen is geleerd en zeker niet van verlies. Maar Jezus zegt ons dat als we ons leven willen vinden, we het moeten verliezen. En het zeggen van de mantra is precies ons antwoord op deze oproep.

Meditatie vraagt om generositeit omdat het alles vraagt. Het roept op tot het opgeven van begeerte en verlangen en, positief, het roept op tot genereuze openheid naar God. Heel veel mensen als ze voor de eerste keer horen over meditatie vrezen dat het een buitengewoon droge, intellectuele, emotieloze, niet-affectieve weg is. Maar het is helemaal niets van dat. Het is toewijding aan en openheid voor oneindige liefde, en die liefde is als een machtige stroom die in je hart losbarst.

De mantra is als de naald van een kompas. Hij leidt je altijd in de richting die je moet volgen, weg van jezelf en naar God. En hoe je ego je ook leidt, het kompas mag je altijd vertrouwen. De mantra, als je hem met edelmoedigheid, met trouw en liefde zegt, zal je altijd in de richting van God wijzen.
​

‘Een leegmaken van het zelf, een leegstromen van het subject. Zo zouden we meditatie kunnen omschrijven. Bij meditatie gaat erom dat de ingebakken gezichtspunten, mentale gewoontes, interpretaties, emotionele kleuringen, die allemaal nauw samenhangen met het zelf, zoveel mogelijk achterwege worden gelaten. De nadruk ligt op de ononderbroken aandacht, de waakzaamheid en de alertheid voor het ogenblik.
 
In de Westerse mystiek wordt niet zelden het niet-weten als absolute voorwaarde gezien om in contact te komen met het goddelijke, of ‘wat boven zijndheid is.’ Steeds opnieuw beklemtonen christelijk geïnspireerde mystici dat woorden en begrippen niet volstaan om toegang te krijgen tot de unio mystica.
 
Eckhart hamert vaak op het belang van de stilte en het onuitsprekelijke. Hij waarschuwt: ‘Letten jullie nu op! God is naamloos, want niemand is in staat iets over Hem te zeggen of van Hem te begrijpen. (…) Daarover zegt Augustinus: ‘Het mooiste wat de mens over God kan zeggen is te kunnen zwijgen uit wijsheid van innerlijke rijkdom. Zwijg daarom en klets niet over God; want door over hem maar raak te praten, spreek je leugens, bezondig je je.’
 
Het onuitsprekelijke, of beter: het onuitgebrachte en ongedachte woord geeft zich slechts in de stilte prijs. Ver van het gewoel van innerlijke gedachten, vanuit een eindeloos geduld, vanuit een niet-weten, vanuit een wachten in stilte spreekt en openbaart zich het Woord. God openbaart en verkondigt zich in een fluistering en een stilte.’  
​

Uit de 18e preek over het Hooglied
 
 Wees verstandig en maak jezelf tot een waterbekken en niet tot een afwateringskanaal. Kijk maar eens naar een afwateringskanaal. Een afwateringskanaal loost het water onmiddellijk zodra het water binnenkomt. Bij een waterbekken is dat anders. Een waterbekken wacht totdat het geheel vol is. Dan pas begint een waterbekken over te lopen. Een waterbekken deelt uit van eigen volheid terwijl het zelf gevuld blijft.
 
Liefde vloeit over. Ze houdt voor zichzelf wat ze nodig heeft. En wàt ze heeft wil ze in overvloed hebben, om rijk te kunnen zijn ook voor anderen. Kijk naar de bron! Kijk naar de bron zelf van het leven. Laat eerst jezelf vullen. Laat daarna wat de bron je nog méér geeft overvloeien naar anderen. Liefde stroomt over. Je leeg laten lopen is niet wat liefde vraagt. Voor wie kun je goed zijn als je voor jezelf slecht bent? Zie naar de  bron van het leven. Vul eerst jezelf zoveel dat je overvloeit naar anderen. Dan zal ik graag genieten van jouw overvloed.
 

Zorg dat uw houding correct en stabiel is. Wees als een rots. Zit recht en statig. Wees als een boom. Zit  sereen en ontspannen. Wees als een meer.
Wanneer u merkt dat u afzwakt en inzakt pas dit dan weer aan.
Wanneer u merkt dat uw gedachten dwalen roep ze weer terug.
Recht uw lichaam. Richt uw adem. Concentreer uw geest.
Zowel lichaam als geest kunnen dwalen, kunnen langzaam vorm verliezen. Hervorm je vorm als dat zo is.
Meditatie is geen relaxatie. Meditatie is contemplatie en concentratie.
Enkel gericht en gefocust, zowel in lichaam als geest, zal u de vruchten smaken.
Wie zich inderdaad zo concentreert zal gauw een lentebries voelen waaien in zichzelf en rondom.
De energie komt dan te hulp om de rug te rechten en Gods geest om de gedachten tot rust te brengen.
Maar niet steeds gaat het zonder probleem. Vaak moet men door lijden heen. Pijn in rug of ledematen kunnen vaak verstoren. Overdrijf niet, maar laat u ook niet bekoren te vroeg te stoppen. Zit op uw gemak, wring u niet in bochten, en vermoei uw lichaam niet nodeloos, doch bijt door waar het eerst onwennig voelt.
Niets wordt verkregen zonder moeite te doen.
En dat geldt nog het meest voor uw innerlijke vooruitgang.
​

Vastentekst (donderdag na Aswoensdag 2019)
{…} hoe kan ik mijn leven verliezen om het te vervullen? {…} wanneer het ons er werkelijk om gaat het land heilig te maken omdat we het hier en nu aanraken, en niet in onze fantasie of door ideologie gebeurt er iets verbazingwekkend. We zien hoe alles , hoe klein of onbelangrijk ook, verbonden is met al het andere doorheen alle dimensie van de werkelijkheid {…} dit is een contemplatieve visie op de realiteit {...} Het is eindeloos verrassend hoe zelfloslating ons terugbrengt tot onszelf en onze plaats in het geheel der dingen.

Bhagavad Gita  - Het geheim van de ontzichtbare Eenheid.
De Ashvattha boom (hetgeen wat er morgen niet meer is)  is de heilige vijgenboom die een volmaakte voorstelling is van de hele schepping, want hij is zowel onsterflijk als eeuwig aan veranderingen onderhevig {..} Deze boom laat zien hoe het leven geschapen en eeuwig in stand gehouden wordt in een eindeloos spel van illusie en verwarring. Zij die vrij zijn van misleiding door trots, egoïsme en begeerte, verblijven in hun ware identiteit, het Zelf. Zij zijn de dualiteit van vreugde en verdriet ontstegen en bereiken aldus het hoogste doel.
Roemi  -  Daglicht
Het verslaafde ego is afgesneden van het hart, het voornaamste orgaan voor het waarnemen van de werkelijkheid. Het overwinnen van deze verslaving leidt tot ontplooiing van ware menselijkheid. Spirituele rijpheid is het besef dat het ware zelf een afspiegeling is van het Goddelijke, {…} de oceaan die vele havens telt, maar waar geen scheiding bestaat tussen man en man en vrouw, maar enkel eenheid heerst van zielen die terugkeren naar hun Schepper, Wiens adem in ons allen leeft en die ons thuiswaarts leidt.
Lau-Tze - Tau Teh Tsjing
Zag de altijddurende wisseling van verschijnselen en op de achtergrond de ene geestelijke werkelijkheid, die boven verandering stond en boven iedere omgrenzing. Hij was een mysticus, die leefde in de heerlijkheid van de geest {...} Voor hem moesten de deugden vanzelf voortkomen uit een diepere grond, een mystiek eenvoelen met het Al. Lau-Tze wilde weer terug tot de oorspronkelijke eenvoud. {...} Wijsheid kan men niet opdoen uit de woorden {...} maar zij moet in onszelf opwellen, wil zij levend zijn.
​

Net zoals we fysieke zintuigen hebben, zo kunnen we ook wat sommige auteurs noemen ‘spirituele zintuigen’ krijgen.
Dit beeld is sterk aanwezig in de geschriften over gebed. Augustinus zegt: ‘In je lichaam trof je ogen op één plaats aan, oren op een andere plaats. Heb je ook niet oren in je hart? Anders had de Heer toch niet gezegd, ‘wie oren heeft om te horen, laat hem horen?’ (Luk. 8,8) Of heb je ook niet ogen in je hart? Waar anders over zegt de apostel, ‘de ogen van je hart zijn verlicht?’ (Ef. 1,18) Keer terug naar je hart; daar kun je God waarnemen.’ (Augustinus, Preken over het Evangelie van Johannes 18,10).
 
Als we in liefde groeien voor God en in ons vertrouwen in hem, wordt ons ‘de gave van het voelen’ gegeven; dat is, van het waarnemen van Gods stem in de Schrift en in ons hart. Bernard van Clairvaux herkent God in zijn gebed omdat ‘wanneer de Bruidegom, het Woord, tot me kwam voelde ik Gods komst door de beroering van mijn hart.’ (Bernardus van Clairvaux, Preken over het Hooglied, 74, 5-6).
​

Het klooster van het hart

In stilte,
beginnen we onszelf te begrijpen.

In stilte,
worden we bekwaam 
om de stem van God te horen
die ons roept tot voorbij onszelf -
altijd ten goede
altijd naar méér.

Het is dus van essentieel belang,
dat in het klooster van het hart
ruimte voor stilte 
wordt gekoesterd en bewaakt,
gezocht en heilig gemaakt,
zodat het geestelijk leven 
in ons kan groeien en bloeien -
waar anders
alleen het onkruid van lege woorden
kan wortel schieten.

Wanneer we ruimte maken voor stilte
in ons leven,
nemen we de tijd
om te genezen wat er in ons is
wat nog steeds suddert en brandt,
weggestopt -
soms zelfs voor onszelf -
maar heftig in zijn voortbestaan
en met een vermogen om onze ziel te verschroeien
met de zuren van lang vervlogen tijden.

Het is stilte die ons beschermt
vanuit onze eerste impulsen
om veranderingen te weerstaan
of nieuwe uitdagingen af te wijzen
of nieuwe ideeën te weerleggen
of de ideeën van anderen naast ons neer te leggen.

Stilte opent ons
voor mogelijkheden, 
voor mensen,
voor ideeën
die we anders voor altijd zouden hebben 
geminacht.

Regelmatige periodes van eenzaamheid en stilte
troosten, genezen en herstellen ons
tot onszelf -
fris en nieuw en stil.
Stilte bereidt ons voor op gebed.
Het geeft ons nieuwe energie voor het leven.
Het neemt ons mee naar de diepte van de ziel
en de bergtoppen van het leven
om onze visie uit te breiden 
en onze zielen tot rust te brengen
voor de reis naar God
die nooit eindigt.
​

De ziel heeft twee dimensies, een unieke en een eeuwige dimensie. Als we ons losmaken uit de geconditioneerde patronen van het verleden, maken we verbinding met de unieke dimensie van de ziel. Onze unieke talenten worden uitgezuiverd en komen aan de oppervlakte. We worden steeds meer bewust van onze levenstaak op aarde. De bewustwording van onze persoonlijke essentie schenkt de vreugde van onszelf te zijn.
 
Maar er is meer. Er is ook de vreugde van bemind te zijn. Er is de ervaring van deel uit te maken van een groter geheel, het grote Hart van Mededogen.
 
Het bewustwordingsproces stopt niet bij het persoonlijke aspect van de Essentie. De ziel heeft ook een universele en oneindige dimensie. De ziel maakt deel uit van het Bestaansmysterie dat bewustzijn en liefde is. Hoe dieper we afdalen naar onze wortels, hoe sterker de Oergrond ons trekt. De trekkracht ervaren we als een onstilbaar heimwee, een liefdesverlangen. Als we hieraan gehoor geven, gaan we ervaren dat de leegte geen bodemloos zwart gat is, maar een capaciteit, een openheid die uitrekt naar volheid. De leegte is een grondeloze oergrond van Liefde. 
​

Leg je erop toe je verstand op het ogenblik van het gebed doof en stom te houden, dan zal je kunnen bidden.
 
Deze uitspraak legt de nadruk op de passiviteit van het gebed. Inspanning wordt gevraagd, niet om het verstand te vullen, maar om het leeg te houden en bereid om op te nemen wat er geschonken wordt. Het gebed is op de eerste plaats een rustig en stil zitten aan de voeten van de Meester om te luisteren, niet om het hoge woord te voeren.

Het eerste deel van de uitspraak “dan zal je kunnen bidden” nodigt ons uit de opvattingen van Evagrius te verhelderen. Het beschouwend gebed in zijn hoogste vorm bestaat hierin, dat het verstand onbewogen, slechts staart in Gods wezen. Het verstand staat stil, werkt niet, denkt niet, er gaat volstrekt niets in om, het is vormloos, dat wil zeggen zonder voorstellingen, zonder begrippen. In één woord: het is naakt.

Deze geestelijke toestand is een charisma, niet slechts een gewone genade, maar een buitengewone. Dit alles moet de biddende van het begin af aan goed voor ogen houden en daarom er niet op uit zijn in het geestelijk gebed, vele mooie gedachten te zoeken en binnen te halen. Integendeel, hij moet de houding aannemen van iemand die hoopt te ontvangen.
​